สมุนไพรเถาประสงค์ มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นต่างๆว่า หยั่งสมุทรน้อย(เชียงใหม่) ตำยานฮากหอม(นครสวรรค์)จุกโรหินี นอยนั่ง(ชุมพร)เครือเขาขน(คนเมือง) เครือประสงค์ เครือไทสง เถาไพสงเป็นต้น
ลักษณะเป็นไม้เถา เลื้อยพันเกาะต้นไม้อื่นลำต้นมีขนาดเล็ก สูงประมาณ1-7 เมตรแตกกิ่งก้านมาก ลำต้นมีขนละเอียด สีแดงขึ้นปกคลุม ส่วนกิ่งก้านและยอดมีขนนุ่มสีน้ำตาลแดงหนาแน่น มีน้ำยางมากเป็นสีขาวข้น ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด พบขึ้นกระจายในป่าเต็งรัง ป่าโปร่ง และอาจพบในป่าดิบแล้งได้บ้าง ส่วนในต่างประเทศพบในประเทศจีน อินเดีย กัมพูชา ลาว พม่า เวียดนาม และอินโดนีเซีย
ใบเป็นใบเดียวเรียงตรงข้าม แผ่นใบเป็นรูปไข่หรือรูปแถบ หรือรูปใบหอกกลับ กว้าง 1ถึง4ซ.ม ยาว3ถึง8ซ.ม ปลายใบแหลมโคนใบหมน หรือรูปหัวใจ มีขนละเอียด ดอกตูมเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.3 ซ.ม ออกดอกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง ผลเป็นฝักรูปขอบขนาน กว้างประมาณ 00.5 ซ.ม ยาว ประมาณ 55ถึง5.5ซ.ม ผลสีเขียวปนน้ำตาลมีขน
สรรพคุณของเถาประสงค์
1.ชาวเขาเผ่าอีก้อและชาวเหรี่ยงจะใช้ทั้งต้นต้มกับน้ำดื่มเป็นยาบำรุงกำลัง แก้อาการอ่อนเพลีย(ทั้งต้น) หรือจะใช้รากตากแห้งดองกับเหล้าหรือบดให้เป็นผงทำเป็นยาลูกกลอนเป็นยาบำรุง บำรุงเลือดทำให้ร่างกายแข็งแรง (ราก)
2.ตำรับยาบำรุงร่างกาย จะใช้เถาประสงค์และรากตำยานอย่างละ 1 กำมือเท่ากัน นำมาต้มให้น้ำท่วมยา ( ห้ามเคี้ยว)ใช้ดื่มกินได้ตลอดวันเป็นยาบำรุงร่างกาย นอกจากนี้หมอยาอีกหลายท่านยังใช้รากเถาประสงค์เป็นยารักษาคนผอมเหลือง ซีดเซียว ไม่มีกำลัง โดยการนำรากมาต้มหรือดองไว้กิน
3.ตำรายาไทยจะใช้รากที่มีรสสุขุมแก้ไข้ แก้ไข้เพื่อโลหิต แก้ลมปลายไข้ (ทั้งต้น)
4.ตำรายาพื้นบ้านจะใช้รากหรือเถาประสงค์ ผสมกับต้นโมกหลวง เถาย่านาง และรากส้มลม นำมาต้มกับน้ำแก้หอบหืดอย่างแรง(ต้น, ราก)
5.หมอยาที่เมืองเลยจะใช้รากแก้ปวดท้อง โรคกระเพาะ ปอดไม่ดี รวมทั้งฝีในปอด
6.ทั้งต้นนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้ท้องเสีย(ทั้งต้น)
7.ทั้งต้นใช้เป็นยาขับน้ำคาวปลา และโลหิตเสีย(ทั้งต้น)
8.ตาบุญ สุขบัว หมอยาชาวเมืองเลย และพ่อประกาศ ใจทัศน์ จะใช้รากเถาประสงค์แทนการใช้รากตำยานหรือมาใช้รวมกันในตำรับยาบำรุงสมรรถภาพเพศชาย เพื่อรักษาโรคไม่สู้เมีย เพราะทั้งคู่เป็นพืชชนิดเดียวกัน รากมีลักษณะคล้ายคลึงกัน จึงมีอีกชื่อหนึ่งว่า ตำยานฮากหอม
9.มีการวิจัยวว่า สารสกัดจากรากเถาประสงค์ มีสรรพคุณยับยั้งเซลล์มะเร็งได้หลายชนิด(ราก)
ข้อมูลmedthai.com
